‍

İş Geliştirme Yöneticimiz Özlem Değirmenci Northeastern Üniversitesi’nde “Robotik ve Veri Bilimi” alanında doktora adayı olan Tarık Keleştemur ile keyifli bir söyleşi gerçekleştirdi. Tarık Keleştemur’un  robotik alanında kariyer hedefleyen lise ve üniversite düzeyindeki öğrenciler için tavsiyelerini ve Riders hakkındaki deneyimlerini merak ediyorsanız doğru yerdesiniz. Keyifli okumalar. 

Riders Robotik Ligi Nedir?

Riders Robotik Ligi Türkiye’nin ilk online robotik yarışmasıdır. Bu süreçte eğitimler alabilir akabinde simülasyon ortamında yarışmalara katılabilirsiniz. Daha fazla bilgi için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.

‍

‍

Özlem: Bize kendini kısaca tanıtır mısın?

‍

Tarık: Northeastern Üniversitesinde doktora öğrencisiyim ve aynı zamanda araştırma görevlisi olarak çalışıyorum. 6 yıldır Boston’da yaşıyorum. Northeastern Üniversitesi’ne 2016 yılında yüksek lisans öğrencisi olarak geldim. 2016-2018 yılları arasında hem yüksek lisans hem de araştırma görevlisi olarak çalışıyordum. 2018 yılında doktora programına geçtim. Bu sene doktora programında son senem. Amerika’ya gelmeden önce 2016’ da TOBB Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliğinden mezun oldum. 

‍

Özlem: Şu an üzerinde çalıştığın araştırma alanların neler? Bize çalışmalar yürüttüğün laboratuvarından ve ne tür çalışmalar yürüttüğünden bahseder misin?

‍

Tarık: Benim çalıştığım laboratuvar Northeastern Üniversitesi’nin ilk laboratuvarlarından biri. Burada robotiğin çeşitli alanlarında çalışmalar yürütülüyor. Hava araçlarından tutun mobil robotlara kadar farklı farklı alanlarda pek çok çalışma var. Benim bireysel olarak çalışma alanım robotik manipülasyon dediğimiz, robotların etrafındaki objeleri manipüle etmeleri, bir yerden bir yere taşımaları diyebiliriz. Spesifik olarak robotların sensörleri yardımı ile objelerin şekillerini, hacimlerini, ağırlığını anlamasını sağlayan ve daha efektif bir şekilde objelerin manipüle edilmesini sağlayan bir konu diyebilirim. Aslında robotların gördüklerini ve dokunduklarını anlamalarını sağlamaya çalışıyoruz. Benim çalıştığım laboratuvarda NASA ile ortak geliştirilen insansı robot projeleri de yer alıyor.

‍

Özlem: Lise seviyesindeyken senin robotik kodlama konusuna ilgin var mıydı?

‍

Tarık: Lisede kodlamaya ilgiliydim fakat robotiğe girişim üniversitede oldu. Lisede daha çok web sitesi tarzında programlar yazıyordum. Bu kodlama bilgimi robotik alanına geçirme düşüncem hep vardı. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi’ni takip ederdim. Orada robotikle ilgili yazılar hep ilgimi çekerdi. Robotiğe ilgim üniversitenin ilk yıllarında başladı.

‍

Özlem: Bu alanda ilerleme serüveninden bize bahseder misin? Bu alanda ilerlemek isteyen öğrencilere ne tavsiye edersin? 

‍

Tarık: Üniversitede ilk etapta temel dersler aldım. Mesela, kodlama biliyordum ama kendi kendime öğrenmiştim.  Bu dersleri sıfırdan formal bir şekilde almaya başladım. Bu işi yapmak istiyorsan algoritmik düşüncenin, fizik ve matematiğin kafanda oturmuş olması lazım. Yeni başlayan arkadaşlara en çok tavsiye ettiğim şey tam da  bu oluyor. Lineer cebir, kalkülüs bunlar robotikte çok fazla kullanılan konular. Yeni başlayan arkadaşlara bu konuları sıkı çalışmalarını tavsiye ederim. Hem üniversite hem de lisedeki arkadaşlara en  büyük tavsiyem; bu işle uğraşan öğretmenleri varsa onlarla mutlaka iletişimde kalsınlar. Üniversitelerin çoğunda robotik laboratuvarları var ve bu laboratuvarlar 1. 2. Sınıf öğrencilerini stajyer olarak da alıyor. Benim tecrübem de bu şekilde gelişti. TOBB Üniversitesi 2. sınıftayken robotik laboratuvarlarına girerek formal bilgilerimi geliştirdim. Özet olarak; matematik, fizik, kodlama gibi temel konuları kafalarında oturtmaları gerekiyor. Lise veya üniversite çağındalarsa robotik laboratuvarlarla ilişkili geliştirsinler ve kendilerini geliştirmeye devam etsinler.

‍

Özlem: Riders Platformu’nda robotik kodlamayı simülasyon üzerinde gerçekleştiriyoruz. Öğrencilerin,  gerçek robotlarla ilişkiye girmeden önce matematik, fizik, kodlama, görüntü işleme, sensörler, vb konularda temellerini oluşturmaya çalışıyoruz. Senin deneyimlerinden yola çıkarak simülasyon ile çalışmanın önemi sence nedir?

‍

Tarık: Simülasyonsuz robotik eğitim araştırmasının olmayacağını söyleyebilirim. Bizler halen kompleks araştırma projelerinde bile simülasyon kullanıyoruz. Bunun iki sebebi var; biri yazdığınız kodun ne işe yaradığını pahalı robotun üstünde görmektense simülasyon ile test etmektir. Diğer bir taraftan, eğitim tarafında her türlü robota erişiminiz olmayabilir. Erişim anlamında simülasyon çok verimli. Bu sayede simülasyon üzerinden hızlıca bir şeyler öğrenebilirsiniz. Simülasyonun hem araştırma da hem de eğitimde ciddi önemi var. Sadece simülasyon geliştiren üniversiteler bile mevcut. 

‍

Özlem: Bir araştırma görevlisi olarak burada ki robotik kodlama ve makina öğrenimi konusunda mutlaka kullandığınız alt yapılar vardır. Bu alt yapılarla alakalı yaşadığınız zorluklar veya bunları öğrencilere daha kolay öğretebilmek için kullandığınız yazılım ve altyapılar neler?

‍

Tarık: Ben iki dönem mobil robotik adlı dersin ders asistanlığını yaptım. Burada öğrenci çeşitliliğinden bahsedebilirim. Mesela Bilgisayar Mühendisliğinden gelenler oluyor, Makina Mühendisliğinden gelenler oluyor. Herkesin bizim kullandığımız robotik kodlama simülasyonlarına veya normal kodlamaya aşinalığı bir olmuyor. Bu noktada herkes tarafından aşinalığı olan bir simülasyonun veya programın kullanılması çok önemli. Diğer bir önemli nokta  da, herkesin kullandığı işletim sistemi farklı olduğu için herkese hitap eden bir simülasyon programı sunulması konusu. Bu konuda Riders çok büyük kolaylık sağlıyor, çünkü direk tarayıcı üzerinden çalışan bir program. Ekstra REM, CPU istemiyor. Lokal çalışan bir simülasyon programına göre büyük avantaja sahip. 

‍

Özlem: Uluslararası çapta düzenlenen robotik yarışmalarını tüm öğrenciler heyecanla takip ediyor. Senin de Robocup yarışmasında bir takıma liderlik ettiğini biliyoruz. Bu yarışmalarda ki deneyimlerinden ve öğrencilerin bu sürece nasıl hazırlandığından bahseder misin?

‍

Tarık: Öncelikle kısaca Robocup dan bahsedecek olursam, Robocup uluslararası bir yarışmadır ve büyük robotik yarışmalarından biridir. Bizim katıldığımız lig ev servis robotları olarak geçiyor. Bu ligin genel teması, robotların ev içerisinde bizim yaptığımız temel işleri yapması. Temizlik, alışverişte alınan eşyaların dolaba kaldırılması gibi. 2017 yılında Japonya'da ilk defa Robocup yarışmasına katıldık. Bu işe senelerce çalışan takımlar olduğunu gördük. Yarışmayı tanıdıktan sonra geri dönüp büyük bir ekip kurduk. Ekibin içerisinde lisans öğrencilerinden doktora öğrencilerine kadar her alandan takım üyeleri vardı. Ben de bu takımın liderliğini yaptım. Robotun, obje tanıma, ses algılama, otonom navigasyon, insan tanıma, konuşma gibi yeteneklere sahip olması gerekiyor. Bizim laboratuvar olarak uzmanlaştığımız konu, bilgisayarlı görü ve obje manipülasyonu olduğu için biz bu alana ağırlık verdik. İyi dereceler elde ettik. 2018 yılında obje manipülasyonu alanında Amerika'da 1. ve uluslararası düzeyde 4. Olduk.

‍

Özlem: Hem Türkiye’de hem de Amerika'da eğitim almış biri olarak iki ülke arasında ki alt yapı farklarından bize bahseder misin? Robotik alanında Türkiye ve Amerika arasında ki farklar neler?

‍

Tarık: Benim gördüğüm kadarıyla üniversite seviyesinde Türkiye'de robotik eğitimi ve bu alanda eğitim veren öğretim üyeleri çok ileri düzeyde. Fakat donanım konusunda Türkiye’de erişim Amerika’ya kıyasla kısıtlı. Amerika’da donanım malzemelerine daha rahat erişiyoruz. Donanıma erişim olmadığı noktada simülasyonun çok büyük önemi var. Amerika’ da robotik eğitim halka yayılmış durumda. Türkiye'deki robotik eğitimi, lise ve ortaokul seviyesinde biraz kısıtlı. Amerika’da devlet robotik topluluklarına destek veriyor ve öğrenciler okul dışında da kendini geliştirebiliyorlar.

‍

Özlem: Senin önerebileceğin lise veya üniversite seviyesi önemli yarışmalar neler?

‍

Tarık: Robocup ve DRC’yi önerebilirim. Bu iki yarışma da Amerika’da düzenlenen uluslararası robotik yarışmaları. Bugünkü otonom araçların başlangıcı bu yarışmalara dayanıyor. 2013 - 2014 yıllarında yaptıkları organizasyonda ilk gerçek boyutta sürücüsüz araba yarışması yapıldı. Bugünkü şirketlerin kurucularına bakarsanız oradaki yarışmacılardır. Daha çok bugünün değil 15-20 yıl sonranın teknolojileri ile yarışmalar düzenliyorlar. Lise ve ortaokul seviyesinde de First Robotics’in düzenlediği yarışmaları takip edilebilir. Onun dışında Robot Barrel diye takip ettiğim bir yarışma var. İki robotu kafes içerisinde birbiri ile yarıştıran bir yarışma. Ciddi mühendisler çalışıyor ve çok keyifli.

‍

Özlem: Üniversite seviyesinde Riders kullanmış biri olarak deneyimlerini bizimle paylaşır mısın?

‍

Tarık: Riders ürün olarak çok mantıklı bir fikir. Robotik simülasyon ve yazılımlarına ilk başladığınızda ne yaptığınızı anlamadığınız bir süreçten geçiyorsunuz Riders’in bu süreci çok kolaylaştırdığını görüyoruz. Riders robotik süreçlerine girişi kolaylaştırıyor. Direkt tarayıcı üzerinden giriş yapıp kullanabilmek iyi bir avantaj. Burada amaç robotikle ilgilenen kişilerin ilk adımlarını kolay bir şekilde atmasını sağlamak. Riders buna çok yardımcı oluyor.

‍

Özlem: Robotik dikeyinde kendini geliştirmek isteyen üniversite seviyesi öğrencilere önerebileceğin yayınlar, mecralar, nelerdir?

‍Tarık: Dünyada ne olup bittiğini takip etmek çok önemli. Tavsiye edebileceğim kaynaklar, IEEE dergisi var. Online olarak web sitesi üzerinden de takip edebilirler. Robotik kısmında hem akademik hem endüstriyel gelişmeleri takip edebilirler. Biraz daha akademik düzeyde Robotics Worldwide diye bir mail listesi var. Orada bütün doktora ilanları, iş ve staj ilanları yayınlanıyor. Ben de Amerika'daki ilk stajımı buradan bulmuştum. Burayı takip etmelerini tavsiye ederim. Pandemi ile beraber robotik konferansları online ve düşük ücretli olmaya başladı. Bu tarz robotik konferanslarını da takip edebilirler. İlk etapta konular çok akademik gelebilir ama takip etmek, terimlere ve konuşulanlara hakim olmak adına tavsiye ederim. Bu sene ICRA ve RSS olmak üzere iki büyük konferans verilecek, Temmuz ayında olacak. Bunun dışında biraz bireysel bir tavsiye olacak ama Amerika'da veya Türkiye’de bu alanda çalışan kişiler ile iletişime geçebilirler. Onlarla konuşabilirler. Bana da her zaman ulaşabilirler. Aynı alanda çalışan kişiler ile irtibatta kalmalarını ve network kurmalarını tavsiye ederim.